13 C
Baku
8 Noyabr 2024, 23:27
Baş xəbərDünya

Türk dünyasının mənəvi paytaxtı: Türküstan

Türkdilli Ölkələrin Əməkdaşlıq Şurasında Türk Cümhuriyyətləri Prezidentlərinin qəbul etdiyi qərarla “Türk dünyasının mənəvi paytaxtı” elan edilən Qazaxıstanın Türküstan şəhəri zənginliyi ilə yerli və xarici turistlərin diqqət mərkəzindədir.

Tarixi mənbələrə görə, 2 min illik tarixi olan və əvvəllər “Yesi” adı ilə tanınan Türküstan şəhəri Hoca Əhməd Yəsəvinin doğulub yaşadığı şəhər kimi tanınır.

Türküstan bölgəsində İslamın ilk izlərini simvolizə edən Arslan Baba türbəsi və qədim Otrar şəhəri kimi memarlıq tikililəri də var.

Qazaxıstanın UNESCO-nun Dünya İrs Siyahısına daxil edilmiş ilk tarixi abidəsi olan və 14-cü əsrdə Əmir Teymur tərəfindən inşa edilən Yəsəvi türbəsi şəhərin ən möhtəşəm tikililərindən biridir. Əsər 1993-cü ildə başlayan bərpa ilə Türkiyə tərəfindən yenilənmişdir. Bundan başqa, təməli 1992-ci ildə qoyulmuş Hoca Əhməd Yəsəvi Beynəlxalq Türk-Qazax Universiteti də şəhər üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən binalar sırasındadır.

Bildirilir ki, Türküstanın müasirləşmə və inkişaf səylərində Türkiyədən olan sahibkarların böyük əməyi var. Türk Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyi (TİKA) tərəfindən şəhərdə bir çox tarixi abidələr, eləcə də Hoca Əhməd Yəsəvi türbəsi bərpa edilib.

Türküstan Bölgəsi Mədəniyyət və Turizm Müdirliyindən alınan məlumatlara görə, keçən il Türküstanda 120 min 344 ziyarətçi qalıb. Bu ilin ilk 6 ayında yaşayış yerlərində qalanların sayı 59 min 248 olaraq təyin olundu. Hoca Əhməd Yəsəvi türbəsinə gələnlərin sayı 9 ayda 532 min 285 nəfər olaraq açıqlanıb.

Böyük sivilizasiyaların çevrilməsini görən coğrafiya: Türküstan

Hoca Əhməd Yəsəvi Beynəlxalq Türk-Qazax Universitetinin tarix fakültəsinin müəllimi Eren Akdeniz şəhərin ən əhəmiyyətli adının “Pir-i Türküstan” kimi tanınan Hoca Əhməd Yəsəvi olduğunu bildirərək, tarixi və intellektual əhəmiyyətini vurğuladı. Yəsəvi bütün türk coğrafiyası üçün diqqət çəkdi.

Aralıq dənizi monqollarının əfsanəvi rəvayətlərində yer alan böyük Otrar fəlakətinin Türküstana çox yaxın olduğunu xatırladaraq, “Bundan əlavə, Türküstan bölgəsində Sauran, Atabəy, Atabəy, Atabəy kimi mühüm məskunlaşma yerləri var. Şübhəsiz ki, Kentaudakı Qara Dağlar Türküstan tarix boyu mühüm hadisələrə şahidlik etmişdir.” Böyük sivilizasiyaların çevrilməsini görmüş möhtəşəm bir coğrafiyadır” deyib.

Həmçinin Akdeniz, Türkiyə türklərinin mənsub olduğu Oğuz tayfasının da Sırdəryada məskunlaşdığını bildirərək dedi:

“Biz bilirik ki, Sırdərya boyunca çoxlu Oğuz şəhərləri var və bu gün də mövcuddur. Yenə Türküstanın bir qədər kənarında Dədə Qorqudun abidəsi var. Deyilənə görə, onun məzarı Sırdəryanın kənarında olub. Lakin sel səbəbiylə məzar itdi, amma sonda Dədə Qorqud Qorqud dedikdə, Türküstan coğrafiyasında təkcə Türkiyənin deyil, bütün türk dünyasının hörmət etdiyi bir tarixi şəxsiyyətin ovsunlandığını söyləyə bilərik. Tarix boyu həm türk mədəniyyətinə, həm tarixinə, həm də dünya sivilizasiyasına qatqı təmin edən və əhəmiyyətli adlar doğuran, ömür boyu bir dəfə görməyi gözlədiyimiz bir coğrafiyadır.

Türküstanın qiymətli əsəri: Yəsəvi türbəsi

Tur bələdçisi İsmail Ömər Əli də məzarı Türküstanda olan Xoca Əhməd Yəsəvinin çox əhəmiyyətli bir şəxsiyyət olduğunu ifadə edərək, onun Anadolunun türkləşməsinə böyük töhfə verdiyini bildirib.

Yəsəvinin uşaqlıqdan gözəl təhsil aldığını, dini və təsəvvüf elmlərini Yusif Həmədanidən öyrəndiyini deyən Əli Yəsəvinin də bir çox elm xadimləri yetişdirdiyini bildirib.

Əli Yəsəvi haqqında da bu məlumatları verib:

“Bu gün dörd qitədə bütün türklərin adət-ənənələrinin birləşməsinə töhfə verən Xoca Əhməd Yəsəvidir. 63 yaşı tamam olandan sonra Yəsəvi “Həddi-hüdudları keçdim, ömür sürməyim mümkün deyil” dedi.

Rəvayətə görə, Peyğəmbər orada 60 il yaşamış və geri çəkilərkən bütün dünya üçün əhəmiyyətli bir əsər olan “Divan-ı Hikmət”i yazmışdır.

Yəsəvinin ölümündən təxminən 200 il sonra Teymurilər İmperatorluğunun qurucusu və ilk hökmdarı Əmir Teymurun Yəsəvinin əhəmiyyətinə ehtiram göstərmək üçün bugünkü Yəsəvi türbəsini tikdirdiyinə diqqət çəkən Əli, “Türbənin hündürlüyü 41 metrdir. İnsanların hər cür ehtiyacını ödəyə bilən bir tikili “Buranın yeməkxanası, kitabxanası və mədrəsəsi var və bu bölmələrin hamısı bu gün də istifadə olunur. 1386-cı ildə türbənin inşasına başlanarkən, materiallarda sudan istifadə edilməmişdir. Bina bişmiş kərpicdən tikilib”.

Xoca Əhməd Yəsəvinin türbəsini ziyarət edənlərə bələdçilik edən Nuraxmetova Karlığaş “Şəhərimiz Hoca Əhməd Yəsəvinin türbəsi sayəsində daha da gözəlləşdi. Bütün türkləri şəhərimizə türbəni ziyarət etmək üçün salamlayırıq” deyib.

Mənbə: TrtHaber

Aynur Camal

Oxşar xəbərlər

Fazil Mustafanın qardaşı deputatın durumundan danışıb: “Biz heç nə gizlətmirik”

Aynur Camal

BMT: Qəzzada insanlar orta hesabla iki gündə bir yemək yeyirlər

Aynur Camal

Dünyaca məşhur oyun türk mifologiyasında!

Aynur Camal

Bu veb sayt təcrübənizi yaxşılaşdırmaq üçün kukilərdən istifadə edir. Güman edirik ki, bununla razısınız, lakin istəsəniz, imtina edə bilərsiniz. Qəbul edin Ətraflı Oxu